خطاهای شناختی قاتل ارتباطات حرفهای
وقتی که ذهن به بیراهه می‌رود
خطاهای شناختی؛ سرچشمه نابودی ارتباطات
مقدمه:
در مقاله قبل با آقای خجالتی آشنا شدیم و دیدیم اکثر ما حداقل بخشی از ویژگی های خجولانه را در خود داریم و درنتیجه نمیتوانیم رفتار قاطعانه ای داشته باشیم. همچنین با دلایل و توجیه هایی که افراد خجالتی برای رفتار نادرست خود دارند آشنا شدیم. در این مقاله باز هم به سراغ آقای خجالتی میرویم و یکی از مهمترین مشکلات و دلالیل بروز رفتار خجولانه یا پرخشگرانه یعنی «خطاهای شناختی» را مورد بررسی قرار میدهیم.
آغاز داستان
فرض کنید، صبح درحالیکه عجله دارید مدارک خودرو را در منزل جا گذاشته و کمربند ایمنی را نبستهاید که توسط پلیس جریمه میشوید. وقتی به اداره میرسید، هیچ جای پارکی وجود ندارد و حدود نیم ساعت درگیر پارک کردن خودروی خود هستید.
هنگامیکه به دفتر کار خود مراجعه میکنید، متوجه میشوید همکارتان به دلیل بیماری مرخصی گرفته است و تمام کارها روی دوش شماست.
بعد از یک ساعت تلفن همراهتان زنگ میزند و طلبکار میگوید چک شما برگشت خورده است و به یاد میآورید که باید امروز حساب بانکی خود را تکمیل میکردید.
هنگام بازگشت به خانه ماشین شما پنجر میشود و مجبور میشوید در گرمای تابستان کنار خیایان پنجری لاستیک عوض کنید.
حس شما درباره این اتفاقات چیست؟ آیا با این روال شما هم به این نتیجه رسیدید که بسیار بدشانس هستید و امروز، روز بدبیاری است؟
به این جمله عمیق از هنری فورد افسانهای توجه کنید:
«چه فکر کنید میتوانید و چه فکر کنید نمیتوانید، در هر دو صورت درست فکر کردهاید، زیرا واقعیت همان ادارک شماست»
میتوان گفت همیشه دو نوع واقعیت وجود دارد؛ شیوهای که ما درمورد پدیدهها فکر میکنیم و آنچه پدیدهها واقعاً هستند.
در مثال بالا اگر بخواهیم با دیدی منفینگرانه به قضیه نگاه کنیم تمام این اتفاقات حاصل بدشانسی ماست و امروز قرار نیست اتفاق خوبی بیفتد و در نتیجه با این ذهنیت منفی به ادامه روز خود میپردازیم و به احتمال بسیار زیاد باز هم اتفاقات منفی دیگری از فراموش کردن لیست خرید منزل تا دعوا با همسرمان انتظار ما را میکشد!
اما اگر به عنوان ناظر بیرونی و بدون درگیر کردن احساسات و هیجانات به اتفاقات فرضی که در مثال بالا مطرح شد نگاه کنیم متوجه می‌شویم عاملی به نام بدشانسی دخیل نبوده است:
به دلیل اینکه شما شب قبل درحال دیدن فوتبال بودید، ساعت سه صبح به رختخواب رفتید و در نتیجه نیمساعت دیرتر از خواب بیدار شدید و دراثر عجله ناشی از تأخیر، کمربند ایمنی را نبستید و مدارک را فراموش کردید و درنتیجه جریمه شدید.
وقتی چهلوپنج دقیقه دیرتر به محل کار رسیدید به سختی جای پارک پیدا کردید.
دوستتان روز قبل به شما گفته بود امروز مرخصی است و این یک اتفاق طبیعی است که همیشه ممکن است رخ بدهد.
و درنهایت به دلیل اینکه نرم افزار یادآور روی تلفن همراه خود نصب نکردید و همیشه عادت کردهاید کارها را دقیقه نود انجام دهید چک شما برگشت خود.
به همین سادگی! هیچ گربه سیاه، سایه نردبان یا آینه شکستهای برای شما بدشگونی به بار نیاورده بود و تنها ذهن منفینگر شما درگیر «خطاهای شناختی» شده بود.
درواقع شیوه تفکر ما درباره خود و تجاربی که داریم، تا حد بسیار زیادی بر ذهنیت و رفتار ما موثر است. و با توجه به این حقیقت که واقعیات، همان اداراکات ما از پدپدههای پیرامون هستند، باید مراقب باشیم که «بازیهای ذهن خودتخریبگر» که در روانشناسی به آن «خطاهای شناختی» گفته میشود ما را در خود غرق نکنند.
