در شماره های قبل و در سلسله مقالاتی درباره نورومارکتینگ یا بازاریابی عصبی با هم صحبت کردیم و دیدیم نورومارکتینگ؛ بازاریابی مبتنی بر شناخت ذهن مشتری به کمک علوم اعصاب است و تلاش داریم با شناخت تکنیک های اقناع و تأثیرگذاری، پیام مطلوب خود را به صورت مؤثر و ماندگار به مخاطب برسانیم تا در قلب و ذهن او نفوذ کنیم. همان گونه که بررسی کردیم برای درک خواسته واقعی مشتری و شنیدن صدای قلب او، نیاز داریم تا فراتر از کلام حرکت کنیم و بتوانیم احساسات و نشانه های غیرکلامی فرد مقابل را درک کنیم تا بتوانیم پیامی مؤثر برای مغزهای سه گانه ارسال کنیم. به همین دلیل در مقالات اخیر به ارتباطات غیرکلامی به عنوان راز شناخت احساسات مخاطب پرداخته ایم. در این مقاله به بررسی چهار پیشفرض مهم و همچنین دو مفهوم پایه ای، در ارتباطات غیرکلامی خواهیم پرداخت که با شناخت و به کارگیری آنها، میتوانید مخاطبین خود را هرچه بیشتر درک کنید و پیامی ارسال کنید تا مخاطب را مجذوب خود کند.
چهار گام پیش از ارتباط
یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در یادگیری و رعایت زبان بدن، در نظر گرفتن پیشفرض ها و نکاتی قبل از برقراری ارتباط است. در مقاله قبل به بررسی تکنیک هایی برای موفقیت در ثانیه های ابتدایی شروع ارتباط پرداختیم، اما لازم است تا موارد زیر را قبل از شروع ارتباط در نظر داشته باشیم و به آنها توجه کنیم:
1. شرایط فرهنگی:
برخی حرکات و اشارات در مناطق مختلف، معانی متفاوتی دارد و باید به تناسب هر فرهنگ مراقب باشیم، علایم غیرکلامی که بروز میدهیم چه بازخوردی ایجاد خواهد کرد، به همین دلیل سعی کنید درصورتیکه وارد محیطی با فرهنگ، آداب و رسوم جدید میشوید، ابتدا با دقت محیط را بررسی کنید تا درصورت وجود آدابی خاص از آن مطلع شوید و از بروز علایم غیرکلامی که نمیدانید در شرایط موجود چه معنایی دارد اجتناب کنید.(به طور مثال لبخند در همه جای دنیا نشانه مثبتی است، اما علامت شست روبه بالا یا همان لایک فرنگی ها، ممکن است در فرهنگی خاص به قیمت مصدومیت شما تمام شود!)
2. سن:
همیشه سن فرد مقابل خود را پیش از شروع ارتباط بدانید یا حداقل حدس بزنید(البته درباره خانم ها این حدس بسیار سخت خواهد بود!). درصورتیکه سن فردی، بیش از شماست، اجازه بدهید ابتدا او برای دست دادن پیشقدم شود(برای شروع ارتباط پیش قدم باشید اما اجازه بدهید فرد بزرگتر تصمیم بگیرد میخواهد با شما دست بدهد یا نه). افراد پیر یا مسن از جوانتر ها توقع احترام بیشتری دارند و در ابتدا ارتباط به راحتی گرم نمیگیرند، پس مراقب باشید با یک مرد شصت ساله مثل یک جوان بیست ساله احوال پرسی نکنید.(شاید به نظر شما این حرف خیلی بدیهی باشد اما نگاهی به رفتار برخی فروشنده ها شما را متعجب خواهد کرد!).
3. جنسیت:
نوع زبان بدن شما در قبال بانوان و آقایان باید متفاوت باشد. ضمن احترام به تساوی حقوق زن و مرد، اما مردی که با مشتریان آقا در حال شوخی و خنده است، خیلی راحت صحبت میکند و روی صندلی لم داده است نباید همین رفتار را دربرابر یک خانم داشته باشد(دیدم که میگم!). در نظر داشته باشید، یکی از عوامل موثر در ارتباط با جنس مخالف و رعایت احترام، ارتباط چشمی استاندارد است که در مقالات آینده به آن خواهیم پرداخت.
4. شغل و مقام اجتماعی:
برخی مشاغل بر زبان بدن افراد تأثیرگذار است و این موضوع نباید باعث سوءتفاهم شما شود. یکی از دوستانم، تعمیرکار زبردستی است اما هربار که با او ملاقات میکنم، منتظر هستم که با دست من هم مثل دسته چکش برخورد کند و به قدری محکم دست میدهد گه اگر آمادگی قبلی نداشته باشم، انگشتانم حالت اصلی خودشان را از دست میدهند! در نقطه مقابل یکی دیگر از دوستانم موسیقی دان است و دست های حساسی دارد به همین دلیل همیشه آرام و خیلی کوتاه، دست میدهد به نحوی که اگر شغل او را ندانید با خود میگفتید، چقدر ادم سرد و مغروری است! علاوه بر شغل، گاهی افراد دارای مقام اجتماعی بالاتری نسبت به ما هستند(مدیر، کارفرما، پدر خانواده و … ). در این شرایط نیز اجازه بدهید ابتدا این افراد با شما دست بدهند و کنترل ارتباط را به دست بگیرند تا حس احترامی که توقع دارند تأمین شود.
الفبای بی صدا!
همانگونه که زبان فارسی دارای الفبا است، در زبان بدن نیز یک سری حروف و علایم اولیه داریم که با شناخت و استفاده از آنها میتوانیم پیام مؤثرتری ایجاد کنیم. در ادامه به بررسی دو زیر مجموعه اصلی در الفبای بی صدا و ارایه تمرین هایی برای بهبود آنها میپردازیم:
الف) نشانگرها:
آیا تاکنون با ناشنوایان ارتباط داشته اید؟ یا یک اجرای پانتومیم را مشاهده کردهاید؟ این دو گروه استاد استفاده از نشان گرها هستند. درواقع نشانگرها، شامل حرکاتی هستند که جایگزین کلام میشوند و مفهوم موردنظر ما را به مخاطب می رسانند. نشانگرها کاربردهای بسیار زیادی دارند و در مواردی که نمیتوانید به صورت کلامی پیام خود را برسانید میتواند ابزار شما باشند. مواردی مثل توصیف ابعاد (چاقی، لاغری، بلندی، کوتاهی، کوچکی، بزرگی و …)، جهت دهی و نمایش مسیر(جلو، عقب، راست، چپ و … )، درخواست انجام کاری(یک لیوان آب، پرسیدن ساعت و …)، تهدید کردن فرد(حرکات سریع انگشت اشاره) و سایر مواردی که بدون گفتن کلام حرف خود را میزنید.
تمرین: یک روز کاری خود را در نظر بگیرید و بررسی کنید پنج نشانگر اصلی که استفاده میکنید کدام است. همچنین سعی کنید سه نشانگر جدید که میتوانستید در ارتباطات خود استفاده کنید و به تأثیرگذاری پیام شما کمک میکرد، شناسایی کنید.
ب) روشنگرها:
لطفا جمله “من هرگز و در هیچ شرایطی، این کار را انجام نمیدهم” را در دو حالتی که توصیف میشود برای خود بخوانید:
حالت اول: دستان خود در کنار بدن قرار دهید و با لبخند و آرامش این جمله را بخوانید.
حالت دوم: دست راست خود را مشت کنید و با صدای بلند و چهرهای خشمگین درحالیکه روی کلمات تأکید دارید جمله را بخوانید.
به نظرتان در کدام حالت، حرف شما توسط مخاطب پذیرفته میشود؟ احتمال زیاد در حالت دوم.
در واقع روشنگرها، مکمل و تقویت کننده کلام هستند. اشارات همراه با کلام (تقریباً عمده نشانگرها، اگر همراه با کلام و در جای درست استفاده شوند، میتوانند روشنگرهایی قوی باشند)، تأکیدها و مکث های کلام، بالا و پایین شدن سرعت کلام و میزان صدای شما، تصویرگری برخی مفاهیم در فضا (مثلاً وقتی میخواهید مفهوم تعادل را در صحبت های خود نشان دهید، میتوانید حالت کفه های ترازو را با دستان خود تصویرسازی کنید) به عنوان اصلی ترین روشنگرها شناخته می شوند.
تمرین: تسلط و یادگیری روشنگرها فقط و فقط با تمرین فن بیان اتفاق میافتد. به همین دلیل، پیشنهاد میکنم یکی از مقاله های کوتاه و انگیزشی(ترجیحاً از صحبت ها دکتر حلت) را انتخاب کنید و جلوی آینه در قالب یک سخنرانی برای خود تمرین کنید و سعی کنید تا حد امکان از روشنگرهایی که به ذهنتان میرسد استفاده کنید. سپس یکی از سخنرانی های تصویری نویسنده مقاله را ببیند و مقایسه کنید در بخش های مختلف از چه حرکات و زبان بدنی برای قوی تر شدن کلام می توانستید استفاده کنید.
دو گام کوچک اما قوی برای تقویت زبان بدن
الف) لطفاً پیش از ورود به هر ارتباطی، مدتی درنگ کنید و درباره این چهار پیشفرض ارتباطی فکر کنید تا بتوانید حرکات و حالات مناسب تری انتخاب کنید. همچنین با تصویرسازی موقعیت و بررسی تجربیات قبلی خود، به نشانگرها و روشن گرهایی که میتواند، به قدرت شما در ارتباطات بیفزایند فکر کنید تا بتوانید در ارتباط به کار بگیرید.
ب) یکی از بهترین روش های بهبود زبان بدن، مشاهده دقیق و بررسی حرکات و حالات سیاست مداران و سخنوران برتر ایرانی است. از این رو سعی کنید تا هنگام حضور در سمینارها یا مشاهده تصاویر و فیلم ها، به نحوه بروز زبان بدن این افراد هنگام صحبت دقت کنید و برای خود مرور کنید که اگر شما بودید چه واکنش هایی داشتید تا بتوانید در ارتباط واقعی خود، تغییرات لازم را ایجاد کنید.
جمع بندی:
همانطور که در دو مقاله قبل توضیح دادیم، شناخت تکنیک های زبان بدن و ارتباطات غیرکلامی، به شما این قدرت را می دهد تا بتوانید احساسات و ناگفته های مخاطبین را شناسایی کنید اما در گام اول و پیش از درک زبان بدن فرد مقابل، نیاز است تا بر خود مسلط شوید و بتوانید این نکات را در جهت مدیریت رفتار شخصی خود استفاده کنید. در مقالات بعدی، سفر خود در مسیر جذاب، متقاعدسازی و اقناع مخاطب، ادامه خواهیم داد و با تکنیک ها و روش هایی برای نفوذ به قلب مشتریان آشنا خواهیم شد.