یک سؤال: تابه‌حال چند بار با خود گفته‌ایم”عجب اشتباهی کردم خریدم!” تقریباً همه ما به خاطر برخی خریدها این جمله را به خود میگوییم اما سؤال اینجاست چرا ما چنین اشتباهاتی می­کنیم؟ اگر ما انسان­هایی منطقی هستیم چرا تصمیماتی می­گیریم که پشیمان می­شویم؟ واقعیت این است که به اعتقاد روانشناسان بیش از 90درصد تصمیمات ما تحت تأثیر ضمیر ناخودآگاه ماست. به بیانی ساده‌تر ما موجودات احساسی هستیم که فقط تصور می­کنیم منطقی تصمیم می‌گیریم اما درواقع بیشتر تصمیمات خود را منطقی توجیه می­کنیم . تصمیمات احساسی و هیجانی در خرید­های ما دخالت دارند و ما را به پشیمانی می­رسانند.
در ادامه با اشتباهات رفتاری که گاهی در خریدهای خود انجام می­دهیم و راهکاری‌های مدیریت آن‌ها آشنا می­شویم.

1.        عشق در یک نگاه

برای تفریح یا استراحت به یک مرکز تجاری رفته­اید که ناگهان خود را در یک لباس‌فروشی و در حال خرید یک لباس گران‌قیمت و در برابر فروشنده‌ای می­بینید که به شما لبخند می­زند و از لباس شما تعریف می­کند و شما هم شرمنده مهربانی فروشنده می­شوید و لباس را می­خرید! اما آیا واقعاً به این لباس نیاز داشتید؟

راهکار:
حتماً قبل از هر کاری برنامه‌ریزی کنید؛ مثلاً امروز برای تفریح و سرگرمی بیرون می­روم و قرار نیست پولی برای خرید­های ناگهانی خرج کنم. اگر همچنان نگران خرید­های ناگهانی هستید می­توانید به‌اندازه تفریح خود پول همراه داشته باشید تا وسوسه نشوید.

2.      گاهی خوشی گاهی غم

گاهی اوقات از برخورد همسر یا دوستان خود ناراحت و عصبی هستید، با این حالت به بازار می­روید و بدون توجه به قیمت­ها، کیفیت محصول و فقط برای تغییر احساس ناخوشایند خود اقدام به خرید می­کنید. در واقع در مواقعی که هیجان زده هستید به آسانی پول بی­زبان را بر باد می­دهید و فقط فروشنده را خوشحال می­کنید؛ اما شاید حالتان هیچ تغییری نکند.

راهکار:
در چنین حالتی موارد جایگزین مثل تماشای یک فیلم، استراحت، صحبت با یکی از دوستان و یا هر کاری که کمک کند به شرایط عادی بازگردید را انجام دهید و اگر چنین عادتی در شما جدی است و مرتب رخ می‌دهد، مراجعه به مشاور قطعاً هزینه کمتری از چنین خریدهای هیجانی خواهد داشت. روانشناسان معتقدند افرادی که به صورت مرتب تحت تاثیر هیجان و بدون نیاز خرید می­کنند مبتلا به اختلال خرید هیجانی هستند.

3. من تخفیف، 15درصد هستم!

در حال حرکت در فروشگاه‌ها یا مجتمع‌های تجاری با تابلوهای مختلفی مثل “تخفیف ویژه”، “فروش ویژه فقط امروز”، “حراج ویژه فصل” و چنین جملات جذابی مواجه می­شوید. هم‌زمان فروشندگان خوش­برخورد شما را به داخل فروشگاه دعوت می­کنند؛ قیمت‌های قبلی خط‌خورده است و قیمت‌های جدید خودنمایی می­کند. شما هم مشتاقانه اقدام به خرید می­کنید؛ درحالی‌که آیا واقعاً به آن محصول نیاز داشتید؟ تقریباً در بیشتر موارد خیر!

راهکار:

قبل از خرید تعیین کنید با چه هدفی به خرید می­روید و چه تخفیفی می‌تواند برای شما مفید باشد. برای تمرین بیشتر می­توانید چالشی در نظر بگیرید که ابتدا به 5 فروشگاه وارد شوید و فقط محصولات را بررسی کنید و هیچ خریدی انجام ندهید و پس از بررسی موارد مختلف بهترین گزینه را انتخاب کنید و خرید درستی انجام دهید. این هم چالش ما؛ چالش #تخفیف_ببین_جوگیر_نشو.

4.     پنالتی

بعضی مواقع تازه 10 دقیقه مانده به جلسه کاری حرکت کرده؛ دربست گرفته و سه برابر کرایه عادی را پرداخت می­کنید. یا شاید امشب مهمان دارید و در آخرین لحظات از فروشگاه محله به دو برابر قیمت میدان بزرگ شهر، میوه می­خرید. چنین جریمه‌هایی بابت جبران بی‌برنامگی و صرفه‌جویی در زمان، جیب ما را خالی می­کند.

راهکار:
حتماً روز قبل و پیش از خواب برنامه‌های فردا را ثبت کنید و اگر برنامه مهمی دارید روی تلفن همراه خود برای 2ساعت قبل هشدار تنظیم کنید تا به شما یادآوری کند که قرار است هزینه‌های خود را مدیریت کنید.

5. تا پول داری رفیقتم!

بعضی از شما با دوستان خود برای تفریح بیرون می­روید و برای جلب محبت و خودنمایی می­گویید “من همه را حساب می­کنم” و مغرورانه حس می­کنید همه مرا تحسین می­کنند یا هزینه بسیاری زیادی را برای جلب نظر مرد یا زن موردعلاقه خود انجام می­دهید؛ غافل از اینکه چنین کارهایی نتایج معکوسی دارد. دوستان شما کم­کم به استفاده از جیب شما عادت می­کنند و پول به تنها عامل جذابیت شما تبدیل می­شود و فردی که فقط به خاطر هدایای گران‌قیمت و پول، شما را دوست داشته باشد آیا در بی‌پولی هم کنار شما می­ماند؟!

راهکار:

در مهمانی‌ها جوگیر نشوید! کسی از شما انتظار ندارد بقیه را حساب کنید، به‌اندازه سهم خودتان بپردازید و مطمئن باشید بقیه دوستانتان هم از این روش استقبال می­کنند و یا برای جلب محبت زن یا مرد موردعلاقه خود سعی کنید روی شخصیت خودتان کار کنید، کتاب بخوانید، کلاس بروید و تلاش کنید تا فردی با رفتاری جذاب و دوست‌داشتنی باشید نه‌فقط فردی با کیف پول جذاب!

6.     سبد جادویی

برای خرید مواد غذایی به همراه خانواده به فروشگاه­ مراجعه می­کنید. هنگامی‌که وارد فروشگاه می­شوید خوراکی‌های رنگارنگ با بسته‌بندی‌های جذاب توجه شما را جلب می­کند، بوی مطبوع از یک‌سو و میوه‌های تازه از سمت دیگر شما را فرامی‌خوانند، احساس گرسنگی می­کنید، سبدهای بزرگ متحرک، خرید را آسان کرده‌اند و می­توان مایحتاج یک محله را در آن­ها پر کرد، کودکان در بین خوراکی‌ها گردش می­کنند، سبدهای خرید پر می­شود و همه‌چیز دست­به­دست هم داده­اند تا پول جیب شما با قدرت تمام استخراج شود و تازه وقتی‌که با خستگی به منزل برمی­گردید متوجه می­شوید چقدر موارد غیرضروری خریده­اید و تمام لذت خرید از فروشگاه، ناپدید می­شود!

راهکار:
حتماً قبل از مراجعه به فروشگاه لیست خرید داشته باشید و از روی لیست اقدام به خرید کنید. اگر نگران هستید بیش­از­حد خرج کنید؛ فقط 15درصد بالاتر از قیمت تقریبی لیست خرید پول همراه داشته باشید. بچه­ها را در هنگام خرید با یک خوراکی سرگرم کنید تا مدام دنبال خوراکی‌های رنگارنگ نروند و به یاد داشته باشید؛ قرار نیست برنده مسابقه پرترین سبد خرید فروشگاه شوید زیرا تنها جایزه نفر اول این مسابقه خالی­ترین کیف پول فروشگاه است!

7.     من پول دارم پس هستم

دوست شما جدیدترین مدل تلفن همراه یا اتومبیلی شیک یا زیورآلاتی گران و زیبا خریده است که چشمان شما را خیره می‌کند. این حس درون شما بیدار می­شود که چه چیزی از او کمتر دارم؟ تلاش خود را می­کنید تا پول قرض بگیرید یا از خرج زندگی کم می­کنید یا وام با سود بالا می­گیرید تا فقط بتوانید کالایی را بخرید که تنها شاید در یک مهمانی بتوانید به بقیه اثبات کنید؛ من هم پول دارم به من هم توجه کنید!

راهکار:
همیشه به یاد داشته باشید ارزش واقعی انسان به چیزی است که پایدار بوده و به لحظه­ای از بین نرود اتومبیل گران، تلفن همراه آخرین‌مدل، زیورآلات گران و خیلی کالاهای دیگر، می‌توانند با تصادف یا سرقت در یک‌لحظه از بین بروند؛ اما رفتار صمیمانه شما با دیگران، همدلی و همراهی در مشکلاتشان، محبت و توجه شما هرگز از بین نمی­رود. پس به‌جای تلاش برای افزودن وام‌ها و قرض‌های خود، تلاش کنید تا با مطالعه، یادگیری، توجه و کمک به دیگران، عزت‌نفس خود را بالا ببریم که این ماندنی است و آن رفتنی.
اگر شما هم این خطاها را در خرید داشته‌اید نگران نباشید بیشتر مردم دنیا این اشتباهات را دارند و شما اکنون یک‌قدم جلوتر هستید زیرا به این اشتباهات آگاه شده‌اید و راهکارهای مدیریت آن را می­دانید. بیشتر تصمیمات ما تحت تأثیر احساسات و ناخودآگاه ما شکل می­گیرد. در این مقاله سعی شد با 7 خطای رفتاری غالب، راهکارهای مدیریت و دوری از این اشتباهات آشنا شویم.
در مقاله‌های بعدی بیشتر درباره رفتار مالی صحیح و آموزه‌های اقتصاد رفتاری صحبت خواهیم کرد تا پول خود را برای لذت‌های بیشتر و پایدارتر حفظ کنیم.

مجید مجیدی
mr.majidi90@yahoo.com

09193496860